KAZIMIERZ M. PUD�O
Pami�� historyczna i kulturowa mieszka�c�w Dolno�l�skiej Ziemi Obornickiej

Publikowane: Studia Salvatoriana Polonica 3(2009), s. 231-249

II. Og�lna charakterystyka os�b, kt�rych wspomnienia z�o�y�y si� na tre�� obu publikacji

Wywodz� si� one z ludno�ci nap�ywowej do Dolno�l�skiej Ziemi Obornickiej, kt�ra osiedli�a si� w niej, z wyj�tkiem kilkunastu rodzin, dopiero po drugiej wojnie �wiatowej. Sam proces zasiedlania tych teren�w ludno�ci� polsk� rozpocz�� si� w kwietniu 1945 r. Pierwszymi mieszka�cami by�y przewa�nie osoby samotne, pochodz�ce g��wnie z Kielecczyzny, kt�re tworzy�y w Trzebnicy zr�by administracji Dolnego �l�ska . Pod koniec tego roku przyby�o wi�cej rodzin z pobliskiej Wielkopolski i z dawnych teren�w wschodniej Polski . W nast�pnych latach sw�j wk�ad osadniczy po�wiadcza�a te� ludno�� pochodz�ca niemal ze wszystkich pozosta�ych wojew�dztw pa�stwa polskiego w granicach 1939 i 1945 r. Koleje losu doprowadzi�y r�wnie� do miasta i gminy Oborniki �l�skie pojedyncze rodziny reemigrant�w z Francji, Niemiec, Jugos�awii (Bo�ni), a nawet z Mand�urii i jeszcze w�wczas japo�skiego Sachalinu . Pomijaj�c ludno�� niemieck�, kt�ra zosta�a niemal w ca�o�ci przesiedlona w latach 1945�1947 poza graniczn� rzek� Odr� , mieszka�cami Dolno�l�skiej Ziemi Obornickiej byli te� nieliczni: dawni obywatele niemieccy, kt�rzy zostali przez w�adze polskie w 1946 r. pozytywnie zweryfikowani narodowo�ciowo oraz obywatele polscy pochodzenia ormia�skiego , �emkowskiego i ukrai�skiego .
Udzia� w wsp�tworzeniu obu zbior�w mieli mieszka�cy wywodz�cy si� prawie ze wszystkich wy�ej wymienionych grup osiedle�czych, ale w reprezentacji zr�nicowanej liczebnie. Spo�r�d 70. relacji biograficznych 40 pochodzi od os�b wywodz�cych si� rodzinnie z tak zwanej centralnej Polski w granicach 1939 r., najwi�cej z wojew�dztw: kieleckiego, pozna�skiego, lubelskiego i krakowskiego. Dalsze 22 wspomnienia � od os�b, kt�rych siedliska rodzinne pozostawa�y do drugiej wojny �wiatowej w 7. wojew�dztwach wschodniej Polski, najwi�cej z tarnopolskiego i w r�wnych liczbach z wojew�dztwa: lwowskiego, stanis�awowskiego, nowogr�dzkiego i wo�y�skiego. Pozosta�ych kilka wspomnie� pozyskano od os�b, kt�re przed 1945 r. mieszka�y na �l�sku Dolnym, G�rnym, a nawet w Japonii i Mand�urii.
W gromadzeniu natomiast 188. tekst�w pie�ni oraz 50. nagra� melodii na p�ytach kompaktowych s�u�y�y swoj� pami�ci� i muzykalno�ci� 43 osoby. Znacz�ca cz�� zbioru pochodzi od informator�w � potocznie zwanych �wschodniakami� b�d� �kresowiakami� � wywodz�cych si� rodzinnie z wojew�dztwa tarnopolskiego, jak te� � lwowskiego i wo�y�skiego . Sw�j udzia� w tej dokumentacji mia�y te� osoby pochodz�ce z Podlasia, Lubelszczyzny, G�rnego �l�ska, Wielkopolski i Mazowsza. W zbiorze s� te� pie�ni: �emkowskie, ormia�skie i ukrai�skie, w dwuj�zycznym zapisie tekst�w.
Wi�kszo�� os�b, kt�rych relacje z�o�y�y si� na tre�� obu ksi��ek, wywodzi�o si� z rodzin zamieszka�ych przed 1945 r. w �rodowisku wiejskim b�d� ma�omiasteczkowym, utrzymuj�cych si� przede wszystkim z rolnictwa, hodowli, rzemios�a i handlu. Dla cz�ci rodzin �r�d�em utrzymania by�a te� praca w instytucjach sektora pa�stwowego, sp�dzielczego i prywatnego. W badanej zbiorowo�ci przewa�a�y osoby starszego i �redniego pokolenia, o wykszta�ceniu podstawowym i �rednim. Autorzy wspomnie� rodzinnych � ich dzieci lub wnuki � mia�y ju� przewa�nie wykszta�cenie akademickie[19]

--------------------------------------------------------------

[12] S. Piaskowski, 15 miesi�cy pracy na Dolnym �l�sku, Wroc�aw 1946; ten�e, Pocz�tki w�adzy ludowej na Dolnym �l�sku, �Z Pola Walki�, 1964, nr 2.

[13] Z wojew�dztw: wile�skiego, nowogr�dzkiego, poleskiego, wo�y�skiego, lwowskiego, stanis�awowskiego i tarnopolskiego. Polska polityczna, w: My, oborniczanie, wklejka mapy na wewn�trznej ok�adce przedniej.

[14] S. Bronsztej, Zasiedlanie Dolnego �l�ska (1945�1955), �Wroc�awski Rocznik Ekonomiczny�, t. II, 1967, s. 17; K. Pud�o, Refleksje nad procesem zasiedlania Dolnego �l�ska, �Brzask�, 1987, z. III i IV, s. 27-32; K. M. Pud�o, Z historyczno-socjologicznego ogl�du, w: B. Muszkalska, G�osy z przesz�o�ci, s. 24-25.

[15] B. Pasierb, Migracja ludno�ci niemieckiej z Dolnego �l�ska w latach 1944�1947, Wroc�aw 1969, passim.

[16] K. Mojzesowicz, M�j Pap Miko, w: Liturgia polskich Ormian, opr. S. �mie�owski, Oborniki �l�skie 2007, s. 45-47.

[17] K. Pud�o, �emkowie. Proces wrastania w �rodowisko Dolnego �l�ska 1947�1985, Wroc�aw 1987, s. 36, tab.1; J. �urko, Rozmieszczenie ludno�ci w ramach akcji �Wis�a� w dawnym wojew�dztwie wroc�awskim. Opracowanie materia��w �r�d�owych, �Acta Universitatis Wratislaviensis� 2000, No 2226, s. 114-120.

[18] Patrz, Informacje o respondentach, w: G�osy z przesz�o�ci, Aneks 2, s. 403-404.

[19] W niekt�rych rodzinach powojennych osadnik�w wy�sze wykszta�cenie dzieci lub wnuk�w wpisa�o si� po raz pierwszy w dzieje ich pokole�.