Tlenek wďż˝gla potocznie zwany czadem  jest gazem silnie trujďż˝cym, bezbarwnym i bezwonnym, nieco lďż˝ejszym od powietrza, co powoduje, ďż˝e ďż˝atwo siďż˝ z nim miesza i w nim rozprzestrzenia. Powstaje w wyniku niepeďż˝nego spalania wielu paliw m.in.: drewna, oleju, gazu, benzyny, nafty, propanu, wďż˝gla, ropy, spowodowanego brakiem odpowiedniej iloďż˝ci tlenu, niezbďż˝dnej do zupeďż˝nego spalania. Moďż˝e to wynikaďż˝ z braku dopďż˝ywu ďż˝wieďż˝ego (zewnďż˝trznego) powietrza do urzďż˝dzenia, w ktďż˝rym nastďż˝puje spalanie albo z powodu zanieczyszczenia, zuďż˝ycia lub zďż˝ej regulacji palnika gazowego, a takďż˝e przedwczesnego zamkniďż˝cia paleniska pieca lub kuchni. Jest to szczegďż˝lnie groďż˝ne w mieszkaniach, w ktďż˝rych okna sďż˝ szczelnie zamkniďż˝te lub uszczelnione na zimďż˝. Czad powstaje takďż˝e czďż˝sto w czasie poďż˝aru. Niebezpieczeďż˝stwo zaczadzenia wynika z faktu, ďż˝e tlenek wďż˝gla jest gazem niewyczuwalnym dla czďż˝owieka. Dostaje siďż˝ do organizmu przez ukďż˝ad oddechowy, a nastďż˝pnie jest wchďż˝aniany do krwioobiegu. W ukďż˝adzie oddechowym czďż˝owieka tlenek wďż˝gla wi��e siďż˝ z hemoglobinďż˝ 210 razy szybciej niďż˝ tlen, blokujďż˝c dopďż˝yw tlenu do organizmu. Stwarza to powaďż˝ne zagroďż˝enie dla zdrowia i ďż˝ycia czďż˝owieka. Uniemoďż˝liwia prawidďż˝owe rozprowadzanie tlenu we krwi i powoduje uszkodzenia mďż˝zgu oraz innych narzďż˝dďż˝w Nastďż˝pstwem ostrego zatrucia moďż˝e byďż˝ nieodwracalne uszkodzenie oďż˝rodkowego ukďż˝adu nerwowego, niewydolno�� wieďż˝cowa i zawaďż˝ albo nawet ďż˝mierďż˝.

Jak zapobiegaďż˝ zatruciu?

 Podstawowďż˝ przyczynďż˝ zatruďż˝ jest niepeďż˝ne spalanie, do ktďż˝rego moďż˝e doj�� np. gdy zbyt szczelnie zamkniďż˝te sďż˝ okna, brak jest wďż˝aďż˝ciwej wentylacji . Powoduje to powstawanie tlenku i utrudnia jego odpďż˝yw. Tyle spalin wypďż˝ynie na zewnďż˝trz ile ďż˝wieďż˝ego powietrza napďż˝ynie do pomieszczenia. Przede wszystkim naleďż˝y wiďż˝c zapewniďż˝ moďż˝liwo�� staďż˝ego dopďż˝ywu ďż˝wieďż˝ego powietrza do paleniska (pieca gazowego, kuchenki gazowej, kuchni wďż˝glowej lub pieca) oraz swobodny odpďż˝yw spalin.

 Pamiďż˝taj aby:

� uchyli� okno w mieszkaniu, gdy korzystasz z jakiegokolwiek �r�d�a ognia (pieca gazowego

z otwart� komor� spalania, kuchenki gazowej lub w�glowej),

� nie zas�ania� kratek wentylacyjnych i otwor�w nawiewnych,

� przy instalacji urz�dze� i system�w grzewczych korzystaj z us�ug wykwalifikowanej osoby,

� dokonywa� okresowych przegl�d�w instalacji wentylacyjnej i przewod�w kominowych oraz ich czyszczenia. Gdy u�ywasz w�gla i drewna nale�y to robi� nie rzadziej ni� raz na 3 miesi�ce. Gdy u�ywasz gazu ziemnego czy oleju opa�owego � nie rzadziej ni� raz na p� roku. Zarz�dca budynku lub w�a�ciciel ma obowi�zek m.in. przegl�du instalacji wentylacyjnej nie rzadziej ni� raz w roku

� u�ytkowa� sprawne techniczne urz�dzenia, w kt�rych odbywa si� proces spalania zgodnie

z instrukcj� producenta: kontrolowa� stan techniczny urz�dze� grzewczych,

� stosowa� urz�dzenia posiadaj�ce stosowne dopuszczenia w zakresie wprowadzenia do obrotu;

w sytuacjach w�tpliwych nale�y ��da� okazania wystawionej przez producenta lub importera urz�dzenia tzw. deklaracji zgodno�ci, tj. dokumentu zawieraj�cego informacje o specyfikacji technicznej oraz przeznaczeniu i zakresie stosowania danego urz�dzenia,

� w przypadku wymiany okien na nowe, sprawdzi� poprawno�� dzia�ania wentylacji, poniewa� nowe okna s� najcz�ciej o wiele bardziej szczelne w stosunku do wcze�niej stosowanych w budynku i mog� pogarsza� wentylacj�,

� systematycznie sprawdza� ci�g powietrza, np. poprzez przyk�adanie kartki papieru do otworu, b�d� kratki wentylacyjnej; je�li nic nie zak��ca wentylacji, kartka powinna przywrze� do wy�ej wspomnianego otworu lub kratki,

� cz�sto wietrzy� pomieszczenie, w kt�rych odbywa si� proces spalania (kuchnie, �azienki wyposa�one w termy gazowe), a najlepiej zapewni�, nawet niewielkie, rozszczelnienie okien.

� rozmie�ci� czujniki tlenku w�gla w cz�ci domu, w kt�rej sypia twoja rodzina. Dla zwi�kszenia bezpiecze�stwa, dodatkowe czujniki warto umie�ci� w ka�dym pomieszczeniu,

� nie spalaj w�gla drzewnego w domu, gara�u, na zamkni�tej werandzie itp., je�eli pomieszczenia te nie maj� odpowiedniej wentylacji,

ďż˝  nie zostawiaj samochodu w garaďż˝u na zapalonym silniku, nawet jeďż˝eli drzwi do garaďż˝u pozostajďż˝ otwarte

� nie bagatelizuj objaw�w duszno�ci, b�l�w i zawrot�w g�owy, nudno�ci, wymiot�w, oszo�omienia, os�abienia, przyspieszenia czynno�ci serca i oddychania, gdy� mog� by� sygna�em, �e ulegasz zatruciu czadem; w takiej sytuacji nale�y natychmiast przewietrzy� pomieszczenie, w kt�rym si� znajdujemy i zasi�gn�� porady lekarskiej.

 Jakie sďż˝ objawy zatrucia tlenkiem wďż˝gla?

- b�l g�owy,

- zawroty g�owy,

- og�lne zm�czenie,

- duszno��,

- trudno�ciami z oddychaniem, oddech przyspieszony, nieregularny

- senno��,

- nudno�ci.

Os�abienie i znu�enie, kt�re czuje zaczadzony, oraz zaburzenia orientacji i zdolno�ci oceny zagro�enia powoduj�, �e jest on ca�kowicie bierny (nie ucieka z miejsca nagromadzenia trucizny), traci przytomno�� i � je�li nikt nie przyjdzie mu z pomoc� � umiera

Jak pom�c przy zatruciu tlenkiem w�gla?

� nale�y natychmiast zapewni� dop�yw �wie�ego, czystego powietrza,

� jak najszybciej wynie�� osob� poszkodowan� w bezpieczne miejsce, na �wie�e powietrze,

� rozlu�ni� poszkodowanemu ubranie � rozpi�� pasek, guziki, ale nie rozbiera� go, gdy� nie mo�na doprowadzi� do jego przemarzni�cia

 ďż˝ wezwaďż˝ sďż˝uďż˝by ratownicze (pogotowie ratunkowe ďż˝ tel. 999, straďż˝ poďż˝arna ďż˝ tel. 998 lub 112),

 Jeďż˝li po wyniesieniu na ďż˝wieďż˝e powietrze zaczadzony nie oddycha, naleďż˝y niezwďż˝ocznie przystďż˝piďż˝ do wykonania sztucznego oddychania i masaďż˝u serca.

 BEZPIECZNE Uďż˝YTKOWANIE GAZOWYCH GRZEJNIKďż˝W WODY PRZEPďż˝YWOWEJ

 Gaz jest szeroko rozpowszechnionym noďż˝nikiem energii, stosowanym powszechnie

w gospodarstwach domowych. Szczelno�� instalacji gazowej jest dla ka�dego oczywistym warunkiem bezpiecznego u�ytkowania gazu, gdy� jego mieszanina z powietrzem grozi wybuchem. Wi�kszo�� u�ytkownik�w gazu nie wie jednak kiedy mo�e pojawi� si� zagro�enie zatruciem tlenkiem w�gla (potocznie zwanym czadem).

W Polsce ka�dego roku, z powodu zatrucia tlenkiem w�gla pochodz�cym z gazowych grzejnik�w wody przep�ywowej, umiera ok. 100 os�b, a kilka razy wi�cej ulega zatruciu wymagaj�cym hospitalizacji.

Przewa�aj�ca wi�kszo�� wypadk�w �miertelnych zdarza si� mi�dzy 1 listopada a 31 marca,

a wi�c w porze ch�odnej. Przyczyn� s� zamkni�te, szczelne okna. Mo�na �atwo zapobiec powstawaniu tlenku w�gla i jego przenikaniu do mieszka�, spe�niaj�c cztery podstawowe warunki bezpiecznego u�ytkowania urz�dze� spalaj�cych gaz.

Sďż˝ to:

1) prawid�owa instalacja,

2) sta�y dop�yw �wie�ego powietrza,

3) swobodny odp�yw spalin,

4) w�a�ciwa eksploatacja zapewniaj�ca dobry stan techniczny urz�dzenia gazowego.

S� one przedstawione poni�ej w skr�cie.

PRAWID�OWA INSTALACJA

Zainstalowania lub wymiany piecyka gazowego mo�e dokona� jedynie uprawniony specjalista, zgodnie z instrukcj� producenta. Wykonywanie prac instalacyjnych i regulacyjnych przez osob� nieuprawnion� mo�e stworzy� zagro�enie dla zdrowia i �ycia mieszka�c�w. Takie same wymagania co do prac instalacyjnych i regulacyjnych , dotycz� kuchenek gazowych. Kuchenka powinna znajdowa� si� jak najbli�ej wywiewnej kratki wentylacyjnej, a stanowiska pracy powinny by� usytuowane mi�dzy oknem a kuchenk�, tak, aby nad nimi nast�powa� przep�yw �wie�ego powietrza.

STA�Y DOP�YW �WIE�EGO POWIETRZA

Sta�y dop�yw �wie�ego (zewn�trznego) powietrza do urz�dzenia, w kt�rym nast�puje spalanie gazu ma podstawowe znaczenie. Brak dop�ywu �wie�ego powietrza powoduje niedob�r tlenu. Wynikiem tego niedoboru jest niezupe�ne spalanie i powstawanie tlenku w�gla. Nast�puje to w�wczas, gdy np. okna mieszkania s� szczelnie zamkni�te. Sta�y dop�yw �wie�ego powietrza do mieszkania jest r�wnie� warunkiem niezb�dnym swobodnego odp�ywu spalin. W zwi�zku z tym nale�y pami�ta�, aby przed ka�d� k�piel� dobrze przewietrzy� �azienk�, szczelne okna by�y wyposa�one w nawiewniki powietrza, a podczas k�pieli uchylone by�o okno w mieszkaniu lub lufcik. Zas�anianie kratek wentylacyjnych, zar�wno nawiewnej w drzwiach do �azienki, jak i wywiewnej na wlocie do przewodu wentylacyjnego, grozi �miertelnym zatruciem.

SWOBODNY ODP�YW SPALIN

Piecyk gazowy powinien by� szczelnie przy��czony do przewodu spalinowego, a przew�d spalinowy musi by� szczelny i dro�ny. Nieszczelny komin powoduje os�abienie ci�gu lub mo�e by� przyczyn� przenikania spalin do s�siaduj�cych z nim pomieszcze�. Przewody kominowe (dymowe, spalinowe i wentylacyjne) nale�y kontrolowa� zgodnie z obowi�zuj�cymi przepisami. Kontrola powinna by� przeprowadzona przez osoby uprawnione, a obowi�zek poddania obiektu kontroli spoczywa na w�a�cicielu lub zarz�dcy. Warunkiem swobodnego odp�ywu spalin jest jednak nie tylko dro�ny przew�d spalinowy, lecz tak�e sta�y dop�yw �wie�ego powietrza do pomieszczenia, w kt�rym nast�puje spalanie gazu. Nie b�dzie odp�ywu spalin, je�eli pracuj�cy piecyk gazowy b�dzie si� znajdowa� w zamkni�tym, uszczelnionym mieszkaniu. Sta�y dop�yw powietrza do pomieszczenia, w kt�rym w��czono piecyk gazowy, jest wi�c warunkiem niezb�dnym do spe�nienia dw�ch podstawowych wymaga� bezpiecze�stwa - zupe�nego spalania gazu i swobodnego odp�ywu spalin.

Podczas k�pieli nie nale�y w��cza� wentylatora w kuchni lub w innym miejscu w mieszkaniu, poniewa� jego dzia�anie os�abia naturalny ci�g spalin w przewodzie spalinowym piecyka gazowego.

DOBRY STAN TECHNICZNY URZ�DZENIA GAZOWEGO

Urzďż˝dzenia gazowe powinny byďż˝ utrzymywane w czystoďż˝ci i w dobrym stanie technicznym, a takďż˝e okresowo kontrolowane zgodnie z zaleceniami producenta. Obowiďż˝zek utrzymania wymaganego stanu technicznego urzďż˝dzeďż˝ gazowych i ich udostďż˝pnienia do kontroli nakďż˝ada na uďż˝ytkownika lokalu Rozporzďż˝dzenie Ministra Spraw Wewnďż˝trznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunkďż˝w technicznych uďż˝ytkowania budynkďż˝w mieszkalnych (Dz. U. Nr 74 z dnia 9.09.1999r., poz. 836, ďż˝ 17 ust. 1 i 2). W trosce o bezpieczeďż˝stwo wďż˝asne i swojej rodziny do tego obowiďż˝zku powinien siďż˝ poczuwaďż˝ kaďż˝dy uďż˝ytkownik urzďż˝dzeďż˝ gazowych. Piecyk gazowy uďż˝ywany od wielu lat naleďż˝y niezwďż˝ocznie zgďż˝osiďż˝ do kontroli. Stary, zuďż˝yty,  nie czyszczony i rozregulowany piecyk gazowy zagraďż˝a ďż˝yciu. Naprawa i konserwacja urzďż˝dzenia gazowego moďż˝e byďż˝ powierzona wy��cznie osobom posiadajďż˝cym odpowiednie uprawnienia.

Pami�tajmy !

Od stosowania si� do powy�szych rad mo�e zale�e� zdrowie i �ycie Twoje oraz Twoich bliskich. Wystarczy jedynie odrobina przezorno�ci.

 DO POBRANIA:

• "Nie dla czadu" - ulotka informacyjna do wydrukowania sezon 2011/2012 (*.pdf) (351.64 KB)
• Objawy zatrucia tlenkiem wďż˝gla w zaleďż˝noďż˝ci od jego stďż˝enia w powietrzu (64.15 KB)

--------------------------------

�r�d�o: http://www.straz.gov.pl/page/index.php?str=3216